Báo cáo việc triển khai, thực hiện các dự án nhà ở xã hội trên địa bàn, ông Trần Hoàng Quân, Giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM cho biết, mục tiêu của giai đoạn 2021 - 2025, TP.HCM phát triển khoảng 35.000 căn nhà, tương ứng khoảng 2,5 triệu m2.
Trong giai đoạn này, TP.HCM có 91 dự án nhà ở xã hội với diện tích hơn 210 ha, với quy mô dự kiến khoảng 98.685 căn hộ. Trong đó có 49/91 dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư. Tuy nhiên, trong 49 dự án có đến 46 dự án được chuyển tiếp từ giai đoạn 2016 - 2020.
Đến quý 2/2023, TP.HCM đã hoàn thành đưa vào sử dụng 2 dự án với quy mô 623 căn hộ. Có 7 dự án nhà ở xã hội và nhà lưu trú công nhân đang thi công với quy mô 4.996 căn hộ, tổng diện tích sàn (trong đó có 6 dự án nhà ở xã hội với quy mô gần 4.000 căn hộ và 1 dự án nhà lưu trú công nhân với hơn 1.000 căn. Có 82 dự án đang được thông kê để theo dõi trong kế hoạch phát triển nhà ở xã hội.
Về phương hướng đến năm 2025, ông Trần Hoàng Quân cho biết, TP.HCM phấn đấu hoàn thành các thủ tục pháp lý đầu tư xây dựng khoảng 35.000 căn nhà ở xã hội tưng ứng 2,5 triệu m2 sàn. Trong đó, phấn đấu hoàn thành đưa vào sử dụng khoảng 12.000 căn với tổng mức đầu tư khoảng 11.500 tỷ đồng, tương đương 1,15 triệu m2 sàn.
Ông Quân cho rằng, việc phát triển nhà ở hiện nay tại TP.HCM đang gặp nhiều khó khăn, vướng mắc, trong đó công tác bồi thường giải phóng mặt bằng tại một số dự án nhà ở xã hội khó khăn kéo dài, tiến độ thực hiện dự án chậm, thậm chí không thực hiện được.
Đối với các dự án nhà ở thương mại có quy mô sử dụng đất trên 10 ha, tuy đã xác định quỹ đất 20% xây dựng nhà ở xã hội nhưng chủ đầu tư dự án chậm triển khai bồi thường giải phóng mặt bằng hoặc đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, nên chưa triển khai đầu tư xây dựng nhà ở xã hội.
Ngoài ra, TP.HCM chưa bố trí quỹ đất cho phát triển nhà ở xã hội trong một số đồ án quy hoạch xây dựng đô thị, quy hoạch phát triển sử dụng đất, quy hoạch xây dựng điểm dân cư nông thôn... Do đó, quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội hiện nay chủ yếu từ quỹ đất 20% mà chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại bàn giao và đất do các doanh nghiệp từ bồi thường, giải phóng mặt bằng để đầu tư xây dựng.
Bên cạnh đó, dù TP.HCM đã có chính sách cho vay đối với các đối tượng thu nhập thấp thông qua Quỹ Phát triển nhà ở TP.HCM, cụ thể được vay tối đa 900 triệu đồng với lãi suất ưu đãi 4,7%/năm. Tuy nhiên, mức vay này còn thấp so với giá trị căn nhà và đối tượng vay còn hạn chế.
Để tháo gỡ khó khăn vướng mắc, ông Trần Hoàng Quân cho biết, TP.HCM sẽ tiếp tục kiến nghị Trung ương có ý kiến hướng dẫn cụ thể liên quan đến các khó khăn, vướng mắc, tồn tại, hạn chế trong quá trình thực hiện, cụ thể kiến nghị Trung ương ban hành văn bản hướng dẫn, thống nhất quy trình thủ tục đầu tư xây dựng dự án nhà ở nói chung và nhà ở xã hội nói riêng để các địa phương triển khai thực hiện theo hướng cắt giảm hoặc liên thông các thủ tục, rút ngắn thời gian giải quyết hồ sơ, chi phí thực hiện trong hoạt động đầu tư xây dựng.
Ngoài ra, ban hành cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển nhà ở thương mại giá phù hợp, nhà ở cho thuê, nhằm tạo thêm nguồn cung về nhà ở cho các đối tượng công nhân người lao động có thu nhập thấp; bố trí vốn cho Ngân hàng Chính sách xã hội Việt Nam để thực hiện chính sách nhà ở xã hội, cho các doanh nghiệp vay để đầu tư phát triển nhà ở xã hội.
Nhiều vướng mắc cần tháo gỡ
Theo báo cáo của đoàn giám sát HĐND TP.HCM, tính đến quý 3/2023, chỉ có 1 dự án nhà ở xã hội hoàn thành, với diện tích sàn xây dựng 4.300 m2, đạt 1,31 % so với chỉ tiêu đề ra (chỉ tiêu ra là 2,5 triệu m2 sàn).
"Khả năng hoàn thành chỉ tiêu phát triển thêm khoảng 2,5 triệu m2 sàn xây dựng, tương đương khoảng 35.000 căn hộ trong giai đoạn 2021 - 2025 là rất thấp, khó khả thi", báo cáo của đoàn giám sát HĐND TP.HCM cho biết.
UBND TP.HCM cũng đã nêu lý do hiện nay thị trường bất động sản đang gặp nhiều khó khăn vướng mắc, song TP.HCM sẽ phấn đấu hoàn thành các thủ tục pháp lý đầu tư xây dựng để đưa vào đầu tư xây dựng khoảng 35.000 căn nhà ở xã hội tương ứng 2,5 triệu m2 sàn. Trong đó, phấn đấu hoàn thành đưa vào sử dụng khoảng 12.000 căn với tổng mức đầu tư khoảng 11.500 tỷ đồng, tương đương 1,15 triệu m2 sàn, tức là chỉ đạt tỷ lệ 46% so với chỉ tiêu đề ra của giai đoạn 2021 - 2025.
Trong khi đó, theo báo cáo số 262 của UBND TP.HCM cho thấy, hiện chỉ có 7 dự án nhà ở xã hội và nhà lưu trú công nhân đang thi công với quy mô 4.996 căn hộ với tổng diện tích sàn là 383.258 m2 là chưa đảm bảo hoàn thành con số mà UBND TP.HCM đã dự kiến giảm là 1,15 triệu m2 sàn.
Đối với các dự án còn lại, theo báo cáo số 262 thể hiện là 82 dự án, còn công văn số 5802 (báo cáo bổ sung gửi HĐND TP.HCM) thể hiện là 88 dự án thì UBND TP.HCM cũng chưa xác định được dự án nào khả thi, có khả năng thực hiện để tập trung chỉ đạo, điều hành hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn và đôn đốc chủ đầu tư thực hiện. Do đó, việc hoàn thành chỉ tiêu 1,15 triệu m2 sàn là cũng khó khả thi để hoàn thành theo dự kiến của UBND TP.HCM.
Đồng thời, UBND TP.HCM cũng chưa xác định được chỉ tiêu còn lại chưa thực hiện được của giai đoạn 2021 - 2025 dự kiến sẽ hoàn thành trong thời gian nào và các dự án chưa thực hiện có được chuyển tiếp qua giai đoạn 2026 - 2030 dễ tiếp tục thực hiện hay không.